Wrześnica

12.11.200708:31

WRZEŚNICA (niem.Freetz)

Liczba ludności-807

Powierzchnia-1642 ha

LOKALIZACJA

Wrześnica- duża wieś sołecka-położona jest w płd.-wschodniej części gminy, oddalona o ok. 8 km od Sławna. Sąsiednie miejscowości to: Noskowo, Sławsko. Wieś rozlokowana jest w niewielkiej odległości na południe od linii kolejowej na trasie Szczecin-Gdańsk, stacja kolejowa.

Wieś położona na urozmaiconym pod względem topograficznym terenie, ciekiem wodnym opływającym wieś od południa.

HISTORIA( pierwsza wzmianka- grodzisko słowiańskie 1652r.)

Tereny dzisiejszej wsi Wrześnica stanowiły obszar atrakcyjnej osadniczo już we wczesnym średniowieczu, stąd pozostałości po grodzisku. Z pewnością miejscowość istniała już przed 1652r., z którego skąd pochodzi pierwsza wzmianka, że stacjonowały tu oddziały miast Słupska, Sławna i Darłowa. Pod koniec XVIII w., we Wrześnicy było 19 bauerów, 1 wolny wójt, 4 zagrodników, kowal, 3 chałupników, działała szkoła.

W okresie międzywojennym we wsi funkcjonowały: punkt pocztowy, szkoła, 2 wiatraki, młyn, piekarnia, rzeźnia, mleczarnia, cegielnia. Istniały związki weteranów, gimnastyczny, rowerowy i śpiewaczy. Wieś posiadała własny stadion i strzelnicę. 30 gospodarstw liczyło od 10-40ha, 30 małych od 5-10 ha, rzemieślnicy, urzędnicy, robotnicy posiadali działki 1-2ha.

Do gminy wiejskiej Wrześnica należały:

1. Wrześniczka(niem.freetzer Muhle)- młyn wodny ok. 3Km na zach.od wsi.

2. Zielonka (niem.Fichtkaten)- gospodarstwo bauerskie 2 km na płn. Od wsi.

3. Dom szosowy

   W marcu 1945r. Wieś zajęły wojska rosyjskie; do Wrześnicy przybyli osadnicy z różnych stron Polski.

WIEŚ WSPÓŁCZESNA

 

Wrześnica charakteryzuje się układem przestrzennym. Jest to wydłużona widlica, rozplanowana na osi E-W, z dwoma placami wiejskimi w rozwidleniach widlic. Jest to przykład układu przestrzennego zdeterminowanego warunkami topograficznymi, dlatego też nowe obiekty kubaturowe (osiedla , bloki) lokowane są poza historycznym układem ruralistycznym, głównie na północ od linii kolejowej.

Dominatę historyczno-wysokościowa stanowi zabytkowy, XIX-wieczny, neogotycki kościół, posadowiony przypuszczalnie na miejscu starszej świątyni, w obrębie zachodniego placu.

Sieć drożna dobrze rozwinięta.

Na pólnoc i południe od głównego układu ruralistycznego znajdują się dawne chłopskie wybudowania, nie istnieją natomiast zabudowania dawnej cegielni. Młyn Wrześniczka obecnie w granicach Sławska. Po południowej stronie linii kolejowej zlokalizowane nowe zabudowania stacyjne.

ZABUDOWA

Stan zachowania historycznej zabudowy zagrodowej we Wrześnicy zróżnicowany. Największej dekompozycji uległy pełnorolne zagrody czworoboczne; często wyburzeniu uległa większość zabudowy gospodarczej, przbudowane zostały także obiekty mieszkalne.

Historyczne formy zabudowy:

-domy mieszkalne w zagrodach średnio i pełnorolnych: chałupy lokowane kalenicowo, budynki mieszkalne murowane, sporadycznie występujące 2-kondygnacyjne domy murowane z pocz. Xxw., w obrębie dwóch zagród na zachodnim krańcu wsi.

-domy mieszkalne w zagrodach małorolnych i nierolniczych: obiekty mieszkalne lokowane najczęściej kalenicowo na froncie siedliska,

-budynki inwentarskie(wielofunkcyjne)-lokowane najczęściej po bokach siedliska, zróżnicowane materiałowo i chronologicznie, ryglowe i murowano-ryglowe wzniesione ok poł. XIX w., z poddaszami składowymi odznaczające się wysokimi walorami kulturowymi,

-stodoły oraz budynki stodolno-inwentarskie-lokowano w głębi podwórza-kalenicowo do drogi, zróżnicowane chronologicznie, materiałowo i typologicznie.

Na północ od linii kolejowej, przy lokalnej drodze do nosalina powstała nowa zabudowa mieszkalna, ( w tym 3-kondygnacyjny blok), nowa zabudowa mieszkalna jest także lokowana w obrębie historycznego układu ruralistycznego.

ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

• Kościół, cmentarz

  Kościół filialny wzniesiony ok. Połowy XIXw., na miejscu wcześniejszej świątyni, murowany, wieżowy, neogotycki, posadowiony na zachodnim placu. Teren działki kościelnej objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej

  Cmentarz poewangelicki-(nieczynny), zlokalizowany w dość znacznej odległości na południe od wsi, po zachodniej stronie polnej; objęty strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

• Przemysł, technika

  Stacja kolejowa-historyczne zabudowania zlokalizowane po pólnocnej stronie linii kolejowej. Obiekt mieszkalny murowany z cegły ceramicznej, wzniesiony na przeł. XIX/XXw. Budynki gospodarcze o niewielkiej skali, murowane.

  Wiadukt kolejowy-zlokalizowany na płd.-wschód od zabudowań stacyjnych, wskazany do ochrony punktowej jako zabytek techniki.

  Młyn-obecnie w granicach Sławska.

  Kuźnia-ceglany obiekt posadowiony w obrębie wschodniego placu, wskazany do ochrony punktowej.

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła-kompleks zabudowań zlokalizowany w środkowej części wsi, po południowej stronie drogi.

  Sala wiejska- obiekt pełniący wcześniej funkcje biblioteki oraz sala wiejska, murowane

  Remiza- wspólczesny pawilon po zachodniej stronie drogi dojazdowej do stacji.

• Zieleń komponowana, elementy krajobrazowe

  Nasadzenia śródwiejskie:

  -aleja brzozowa na północ od linii kolejowej objęta strefą „K” ochrony konserwatorskiej

  -aleja lipowa i klonowa-na południe od wsi objęte strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

ZAGROŻENIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

• historyczna zabudowa zagrodowa w wyniku działań wojennych i w kilku następnych latach po jej zakończeniu uległa znacznemu uszczupleniu. Dotyczyło to nie tylko pojedynczych obiektów ale także całych zagród. Z uwagi na trudne warunki topograficzne nowe obiekty wielkokubaturowe lokowane są poza historycznym układem ruralistycznym

• w obrębie budynków mieszkalnych częste zjawisko stanowi nowa kompozycja elewacji o dewaloryzującym charakterze-w zakresie powiększenia otworów okiennych, dobudówek itp., docieplania panelami. Jest to zresztą zjawisko powszechne nie tylko na terenie gminy Sławno.