Warszkowo

12.11.200708:28

WARSZKOWO (niem. Alt Warschow)

Liczba ludności-1180

Powierzchnia-1534

LOKALIZACJA

Warszkowo-duża wieś sołecka-położone jest w centrum gminy, sąsiadując bezpośrednio od wschodu ze Sławnem. Obecnie jest to właściwie osada podmiejska. Sąsiednie miejscowości to: Warszkówko, Wrześnica. Na płn.-zachód od wsi wytyczona linia kolejowa na trasie Koszalin-Słupsk.

HISTORIA (pierwsza wzmianka 1301r.)

Warszkowo jest starą wsią o średniowiecznej metryce; pierwsza wzmianka pojawia się w dokumencie z 28.03.1301r. Księcia Sambora rugijskiego dla burgrabiego „w Zlawena”, który otrzymuje w lennie różne wsie w ziemi sławieńskiej w tym: Postomino, Zielnowo i Warszewo. W 1330r. Jasco von Schlawe z rodziny Święców nadał wieś miastu Sławno. Odtąd aż do czasu reform Steina-Hardenberga Warszkowo było wsią miejską.

W XX w. Wieś przekształciła się z rolniczej w osiedle mieszkaniowe dla ludności nierolniczej, pracującej w Sławnie.

Do 1945r. Do gminy wiejskiej Warszkowo należały:

1. Mokra (niem. Abdeckerei)-rakarnia lub zakład utylizacji

2. Dom Strzelecki ze strzelnicą- wybudowany w I. 1928/29 przez Gustawa Tilgnera i przekazany związkami; strzelnica. Miejsce zawodów różnej rangi i świąt miejskich.

3. Wiatrak-przy drodze do Tychowa

4. Strzemogóra (niem. Fuchsberg)-duże gospodarstwo 2 km na południe od wsi

5. Oleszno (niem.Grunhof)- gospodarstwo ok. 400M na płn. Od wsi

6. Podlaski (niem. Hasterkathen)-95 ha gospodarstwo od ok.1525r. Do k. XVIIIw. W posiadaniu rodziny Steinhorst. W I. 1820-1920 ulubione miejsce wycieczkowe.

7. Uliszki (niem. Rotes Haus)-gospodarstwo i pszczelarstwo.

   W okresie międzywojennym we wsi działała 4-oddziałowa szkoła (240 uczniów), od 1928r, także przedszkole, posterunek policji, 4 karczmy, sklep spożywczy, piekarnia, kilkanaście zakładów rzemielśniczych, kasa oszczędnościowa, hodowla pstrągów, ogrodnictwa, związki: gimnastyczny z własną salą, miejsce rozstrzygnięć zawodów powiatowych; śpiewaczy, weteranów, rowerzystów. W 1939r. Mieszkało tu prawie 1200 osób. W tak dużej wsi nie było kościoła, mieszkańcy należeli do parafii w Sławnie.

   W marcu 1945r. Warszkowo zajmują oddziały rosyjskie. W następnym okresie przybywają osadnicy z różnych terenów dawnej Polski. Obecnie Warszkowo jest typową osadą podmiejską, która w większości utraciła swój pierwotny, rolniczy charakter.

WIEŚ WSPÓŁCZESNA

Warszkowo współcześnie oscyluje w kierunku układu wielodrożnicowego, na co niewątpliwie-ma wpływ podmiejski charakter miejscowości. W dalszym ciągu jednak dominującym komponentem układu pozostaje pierwotna ulicówka.

W ostatnich latach Warszkowo zyskało dominatę wysokościowo-archtektoniczną układu, jaki stanowi kościół wznoszony na płn.-zach.krańcu wsi.

Młyn „Kukułka” obecnie w granicach administracyjnych Sławna, zachowała się zagroda młyńska na wschód od wsi; las z terenem po dawnej strzelnicy w granicach Sławna. Zachowała się dawna zagroda związana z tartakiem.

Z uwagi na wielokrotnie przekształcany w dziejach układ ruralistyczny Warszkowia odstępuje się od wyznaczenia strefy ochrony konserwatorskiej.

ZABUDOWA

Zabudowa zagrodowa- w obrębie pierwotnego układu ulicowego Warszkowa. Proces ten w większym stopniu dotyczy pierzei południowej, niemal całkowicie pozbawionej wartościowej zabudowy historycznej.

Pierwotne czworoboczne zagrody z budynkami bramnymi stanowią rzadkość po obu stronach drogi, z chałupami lokowanymi kalenicowo na froncie parceli. Szczególnie wysoki stopień ubytków dotyczy zabudowy gospodarczej, na przestrzeni ostatnich 20 lat wyburzeniu uległa znaczna jej część.

Zabudowa małorolna- obecnie już nierolnicza zlokalizowana na południe od układu, ulicowego złożona z niewielkich zagród obecnie już o nierolniczym charakterze, rozplanowanych na ciasnych działkach.

Budynki mieszkalne murowano-ryglowe, nakryte przeważnie dachami dwuspadowymi, z budynkami gospodarczymi o niewielkiej skali, murowanymi i murowano-ryglowymi, wzniesionymi w 2 poł. XIXw.

Zabudowa nierolnicza-lokowana przed zagrodami pełnorolnymi, w obrębie-głównie- pierzei północnej, pierwotnego układu ulicowego. Są to głównie niewielkie budynki mieszkalne, 2-3 osiowe, posadowione kalenicowo tuż przy drodze, nakryte dachami 2-spadowymi. Obiekty poza zainteresowaniami konserwatorskimi. Zabudowa zlokalizowana wzdłuż drogi na zachód od historycznego cmentarza, również nierolnicza. Budynki mieszkalne murowane, wzniesione w I.30 XX w., nakryte dachami 2-spadowymi lub mansardowymi; budynki gospodarcze, murowane o niewielkiej skali.

ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

• Kościół ,Cmentarz

  Kaplica- jest to kompleks parterowy obiektów posadowionych w środkowej części pierzei południowej głównego układu ulicowego.

  Kościół parafialny- obiekt w budowie, zlokalizowany w zachodniej części Warszkowa, po pólnocnej stronie drogi do Sławna.

• Przemysł, technika

  Tartak-zabudowania po dawnym tartaku zlokalizowane na południe od głównej drogi wiejskiej; złożone z kilku obiektów wielkokubaturowych, murowanych wzniesionych ok. 4ćw.XIXw., budynku mieszkalnego, obiektu mieszkalno-warsztatowego z tego samego okresu. Zabudowania wskazane do ochrony punktowej.

  Warsztat stolarski-nowy obiekt zlokalizowany w południowej części wsi

  Rakarnia lub zakład utylizacji-zachowany obecnie budynek mieszkalny i gospodarczy-poza zainteresowaniami konserwatorskimi.

  Młyn-obiekt wzniesiony w 1 ćw. XXw., bud. Gospodarczy murowany z pocz.XXw. Zabudowa wskazana do ochrony punktowej.

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła-nowy obiekt po drugiej stronie mieszkania dla nauczycieli.

  Szkoła podstawowa-obiekt zlokalizowany na północ od nowo budowanego kościoła.

  Gospoda-ob. Budynek mieszkalny w południowej części wsi; murowany obiekt wzniesiony w 1909r., po rewaloryzacji, wskazany do ochrony punktowej.

  Strzelnica-obecnie w granicach administracyjnych Sławna; zachowane betonowe kulopały, brak obiektów kubaturowych.

  Sklep-współczesny pawilon zlokalizowany przed zagrodą nr 123.

ZAGROŻENIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

• historyczna zabudowa- w wyniku procesu przekształcania się Warszkowa w wieś podmiejską, a właściwie przedmieście Sławna-uległa poważnej dewaloryzacji a niejednokrotnie wyburzeniu. Istniejące nieliczne zagrody chłopskie są najczęściej niekompletne, obiekty mieszkalne uległy daleko idącym przebudowom. Także budynki gospodarcze zostały zaadaptowane do nowych celów. Jedynie kolonia Okole zachowała swój rolniczy charakter i tradycyjna zabudowę ryglową.

• Nowa zabudowa mieszkalna najczęściej nawiązuje do architektury miejskiej, przeważają wille, pseudodworki a także „pałacyki z wieżyczkami” o mocno kontrowersyjnej architekturze.

• Powyższy proces przekształceń jest zaawansowany w stopniu uniemożliwiającym zastosowania strefy ochrony układu przestrzennego. Obiekty o walorach zabytkowych i kulturowych wskazano do ochrony punktowej.