Tychowo

12.11.200708:26

TYCHOWO (niem.Tychow)

Liczba ludności-481

Powierzchnia-2527 ha

LOKALIZACJA

Tychowo jest wsią sołecką położoną we wschodniej części gminy, ok. 6,5 km od Sławna. Sąsiednie miejscowości to: Warszkówko, Bzowo, Gwiazdówko. Najbliższa okolica bezleśna, na południe od osady przepływa niewielka rzeka Ściegnica (Młynówka).

HISTORIA (pierwsza wzmianka 1229r.)

Wieś o metryce średniowiecznej, po raz pierwszy wymieniana w źródłach w 1229r., w dokumencie, w którym książę Barnim potwierdza nadanie Tychowa i innych wsi w regionie zakonowi joannitów.

Dane statystyczne sprzed 1945r. Jako związane z Tychowem wymieniają m.in:

1. Głowica (niem.Aalkaten) wybudowanie robotników leśnych

2. Rozdałowo (niem. Eduardsruh)- folwark na północ od wsi

3. Komorze (niem.Erdmannshof0-folwark, wcześniej kopalnia torfu dla gorzelni

4. Wrzoski (niem.Grunhof)- wybudowanie chłopskie

5. Mąciwoda (niem. Niedermuhle)-pierwotnie młyn, potem leśnictwo majątku i ośrodek szkółkarski.

6. Klęsno/ Iwanowo-Tychowo (niem.Seehof)- folwark królewski założony w 1772r., owczarnia majątku

7. Wyszkowo (niem.Sigursdhof)- dawny folwark młyński.

Z danych statystycznych wynika,że w 1939r. We wsi było 17 gospodarstw chłopskich poniżej 10 ha i 28 powyżej 10ha; areał majątku wynosił 1976 ha, majątek posiadał własną elektrownię( przypuszczalnie wiatrową).

Po II wojnie światowej majątek został przejęty przez Rosjan a następnie przez Skarb Państwa ( w1950r); powstało tu gospodarstwo hodowlane w ramach POHZ Kwasowo.

WIEŚ WSPÓŁCZESNA

Historycznie ukształtowany układ przestrzenny Tychowa. Jest to układ wielodrożnicowy z dominującą osią przebiegu w układzie SW-NE, z częściowo czytelnym pierwotnym układem owalnicowym, wytyczonym w zachodniej historycznego układu przestrzennego. Dominatę historyczną i wysokościową stanowi XIII/XIV-wieczny kościół wraz z terenem dawnej nekropolii. Pierwotny układ owalnicowy obejmuje się strefą „A” ochrony konserwatorskiej.

Zespół folwarczno-parkowy wypełniający pierwotnie szczelnie północną pierzeję układu ruralistycznego, czytelny aczkolwiek z licznymi ubytkami w obrębie historycznej zabudowy. Mimo to, z uwagi na historię zespołu, część zabudowy przemysłowej wyznacza się dla historycznego podwórza folwarcznego strefę „B” ochrony konserwatorskiej, dla założenia parkowego-strefę „K” ochrony konserwatorskiej.

ZABUDOWA

Zabudowa zagrodowa odzwierciedlająca niegdyś historycznie ukształtowane podziały własnościowe obecnie w Tychowie o charakterze zanikającym, rozlokowana sporadycznie w pierzei południowej. Reprezentowana przez niewielkie zagrody 3-budynkowe, z obiektami zarówno mieszkalnymi jak i gospodarczymi murowanymi z cegły ceramicznej, wzniesionymi na przełomie XIX/XX w.

Zabudowa nierolnicza-obecnie dominująca w Tychowie zlokalizowana w drugiej linii pierzei południowej, złożona z 2-budynkowych zagród. Budynki mieszkalne 2-3-osiowe, nakryte dachamin2-spadowymi; gospodarcze o niewielkiej skali, wielofunkcujne.

Zabudowa kolonijna-reprezentowana przez kilka zagród chłopskich zlokalizowanych, na płd.-zachód od Tychowa; poza zainteresowaniami konserwatorskimi. Inny typ zabudowy stanowią murowane dwojaki dawnych robotników leśnych usytuowane na płd.-wschód od zwartej zabudowy wsi. Budynki gospodarcze murowane, wzniesione w k. XIXw., wielofunkcyjne.

ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

Instytucje kościelne

Kościół filialny-posadowiony w obrębie pierwotnego nawsia na nieznacznym wyniesieniu terenu. Wg niektórych źródeł wzniesiony z kamienia w latach 1282-1284 przez joannitów, następnie znacznie przebudowany. Wg innych źródeł obiekt datowany jest na XIVw., przebudowany w 2 poł.XIXw. Jako obiekt o wysokich walorach zabytkowych podlega ochronie prawnej.

• Elementy kommemoratywne

  Cmentarz przykościelny-pierwotnie wokół kościoła, obecnie teren splantowany, brak śladów nagrobków Objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej.

  Cmentarz wiejski poewangelicki- nieczynny, z połowy XIXw., zlokalizowany na płd.-zachód od zwartej zabudowy wsi, przy drodze polnej. Teren cmentarza objęty strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

  Pomnik ofiar I wojny światowej-obecnie zachowane jedynie fragmenty pomnika upamiętniają. Obiekt strefy „K” ochrony konserwatorskiej.

• Obiekty użyteczności publicznej

  szkoła-obiekt zlokalizowany we wschodniej części pierwotnego nawsia, wzniesiony z cegły ceramicznej w latach 1885-87.

  Gospoda-zachowany historyczny obiekt, dwubryłowy, murowany z cegły ceramicznej, wzniesiony na przełomie XIX/XX w., przewidziany do ochrony punktowej. Budynek zlokalizowany w pierzei południowej, tuż przy wschodnim krańcu nawsia.

  Poczta-obiekt murowany z cegły ceramicznej, wzniesiony w 1 ćw.XXw., przewidziany do ochrony punktowej.

• Przemysł, technika

  Gorzelnia

• Zieleń komponowana, elementy krajobrazowe

  Park dworski-krajobrazowy założony w XVIIIw., harmonijnie dopełnia północną pierzeję układu ruralistycznego, ograniczona od północy i zachodu drogą polną. Rozciąga się na powierzchni ok.28 ha, posiada częściowo zachowany cenny starodrzew. Zachował się także dawny system wodny ze stawami i kanałami. Z uwagi na walory kulturowe założenie parkowego obejmuje się je strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

  Park dworski w Wyszkowie-zlokalizowany w znacznym oddaleniu na wschód od wsi; zachowany cenny starodrzew klonowy i dębowy, od strony drogi-kulisa świerkowa. Konieczne jest wykonanie specjalistycznej dokumentacji umożliwiającej precyzyjne wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej (park „ przenika się” z lasem)

  Nasadzenia śródwiejskie:

  aleje lipowe głównie w części płd.-wschodniej, objęte strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

ZAGROŻENIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

Objęcie strefą „B” dawnego założenia folwarcznego wraz z pozostałością historycznej zabudowy gospodarczej oraz parku strefą „K” ochrony konserwatorskiej może być jedyną szansą zachowania tego wyjątkowego w skali gminy zespołu.

• Chaotyczna lokalizacja nowej zabudowy mieszkalnej w okresie funkcjonowania w Tychowie PGR-u doprowadziła do poważnej dewaloryzacji układu. 2-3-kondygnacyjne bloki lokowano nawet w pobliżu historycznego nawsia.

• Dawna mieszkalna zabudowa folwarczna została w poważnym stopniu zdewaloryzowana w zakresie nowej kompozycji elewacji, przepruć okiennych

• Tychowo jest niestety drastycznym przykładem unicestwienia wzorcowego zespołu folwarczno-rezydencyjno-parkowego; do 1950 r. majątek pozostawał pod zarządem rosyjskim,

• Po 1999r. Część zabudowań pofolwarcznych wydzierżawiła prywatna spółka produkująca stolarkę.