Smardzewo

12.11.200708:16

 

 

SMARDZEWO (niem. Schmarsow)

 

 

Liczba ludności-367

Powierzchnia-1110 ha

 

 

LOKALIZACJA

 

Smardzewo jest wsią sołecką leżącą na płd.-zach. Krańcu gminy, oddaloną o ok. 7 km od Sławna. Sąsiednie miejscowości to: Rzyszczewo, Żegocino (gm.Malechowo).

Wieś położona na urozmaiconym terenie polodowcowym. W bezposrednim sąsiedztwie wsi leży jez. Smardzewo, najbliższa okolica bezleśna.

 

 

HISTORIA (pierwsza wzmianka 1655r.)

 

Smardzewo jest z pewnością wsią o metryce średniowiecznej o czym świadczy częściowo czytelny, pierwotny układ ruralistyczny. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1655r., kiedy to wieś należała do wdowy po Niklasie von Below. Być może starsza wieś uległa zniszczeniu podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Źródła wymieniają wójta Joachima Blesen i 5 chłopów. Ok. 1680r. Wieś przeszła w ręce Rudigera Ottona von Zitzewitz, którego syn Ernst Bogislav sprzedał majatek w 1731 r. kpt.Ludwigowi F.Marschall v. Bieberstein. W 1740r. Smardzewo nabył minister Otto Ch.hrabia v. Podewils-Krangen.

Po likwidacji pańszczyzny wieś składała się z majątków, wiatraka, 4 dużych gospodarstw chłopskich i 5 średnich.

Po zakończeniu I wojny światowej i w latach następnych Smardzewo rozwinęło się w wyniku podziału gospodarstw.

W 1938r.w powstało 11 gospodarstw oraz 21 gospodarstw w obrębie wsi. W okresie tym we wsi działały m.in. szkoła,gospoda, kuźnia, punkt pocztowy, związek sportowy, funkcjonował przytułek.

 

 

 

WIEŚ WSPÓŁCZESNA

 

Historycznie ukształtowany układ przesrtrzenny Smardzewa uległ na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat pewnym przemianom. Generalnie jest to układ wielodrożnicowy.

Zespół folwarczny-rozlokowany w rozwidleniu dróg- stanowiący pierwotnie rodzaj dominaty układu uległ daleko idącej degradacji. Część obiektów wyburzono, inne przebudowano, całości dopełniają nowe nawarstwienia kubaturowe.

W obrębie Smardzewa odstępuje się od wyznaczenia strefy ochrony układu ruralistycznego i zespołu folwarcznego jako całości, wyznacza się strefę „K” dla parku i dworu.

Kolonia Smardzewa zlokalizowana na północ od jeziora zachowana całościowo.

 

ZABUDOWA

Zabudowa zagrodowa, odzwierciedlająca niegdyś historycznie ukształtowane podziały własnościowe obecnie w Smardzewie znacznie uszczuplona. Część zagród uległa wyburzeniu, niektóre dewaloryzacji w wyniku nowych nawarstwień kubaturowych.

Historyczne formy zabudowy:

-domy mieszkalne w zagrodach pełnorolnych

-budynki inwentarskie, ryglowe i murowano-ryglowe wzniesione ok.2 połowy XIXw.,

Zabudowa nierolnicza-zlokalizowana w obrębie północnego rozwidlenia dróg oraz po pólnocnej stronie drogi.

Zabudowa kolonijna- w obrębie kolonii Smardzewo jednorodna typologicznie, chronologoicznie i materiałowo. Zagrody w większości 3-budynkowe rozlokowane na przestronnych działkach.

 

Z uwagi na walory kulturowe wyznacza się strefę „B” ochrony konserwatorskiej dla kolonii Smardzewa.

 

 

ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

 

• Kościół, cmentarz

  Kościół filialny – nowy niewielki, murowany obiekt sakralny, wzniesiony w I.80-90 Xxw. Na północnym krańcu wsi.

  Cmentarz wiejski poewangelicki-nieczynny, stanowi kępę zieleni wysokiej w krajobrazie wsi. Objęty strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła -obiekt zlokalizowany w centralnej części wsi, murowany, wskazany do ochrony punktowej

  Sklepy-współczesne pawilony w różnych punktach wsi

• Zieleń komponowana, elementy krajobrazowe

  Park dworski

  Nasadzenie śródwiejskie:

  -aleja klonowa-wzdłuż drogi dojazdowej do koloniii Smardzewo, objęta strefą „K” ochrony konserwatorskiej,

  -aleja jesionowa-wzdłuż drogi wyjazdowej w kierunku płn.-wschodnim, objęta strefą „K” ochrony konserwatorskiej,

  -aleja jesionowa-wzdłuż drogi wyjazdowej w kierunku płd.-zach.-objęta strefą „K” ochrony konserwatorskiej,

  -szpaler starodrzewu klonowego po południowej stronie głównej drogi, objęty strefą „K” ochrony konserwatorskiej.

 

 

ZAGROŻENIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

 

• objęcie strefą „K” założenia parkowego z zaleceniem wpisu do rejestru zabytków oraz ochrona punktowa XX-wiecznego dworu pozwoli ustrzec kompleks rezydencyjno-parkowy przed dalszą dewastacją

• daleko posunięta destrukcja historycznej zabudowy oraz nowe nawarstwienia kubaturowe w obrębie podwórzy folwarcznych uniemożliwiają.

• Chaotyczna lokalizacja nowej zabudowy mieszkalnej w okresie funkcjonowania w Smardzewie PGR-u doprowadziła do poważnej dewaloryzacji układu zarówno folwarcznego jak i ruralistycznego; 2-3-kondygnacyjne bloki lokowano nawet w pobliżu historycznego nawsia

• dawna mieszkalna zabudowa folwarczna została w poważnym stopniu zdewaloryzowana w zakresie nowej kompozycji elewacji, przepruć okiennych.

• Smardzewo należy do grupy miejscowości, w których do 1950r. Istniały rosyjskie kołchozy wojskowe w dawnych folwarkach; potem majątki przejęły PGR-y; stąd stopień destrukcji zabudowy, chaosu budowlanego i nieposzanowania historycznych układów przestrzennych jest powszechny.