Sławsko

12.11.200708:14

 

SŁAWSKO (niem.. Alt Schlawe)

 

 

Liczba ludności-927

Powierzchnia-1484 ha

 

 

LOKALIZACJA

 

Sławsko to duża wieś sołecka położona w północnej części gminy, w odległości ok. 4 km od Sławna. Sąsiednie miejscowości to: Warszkowo, Radosław. Wieś położona wzdłuż lokalnej drogi ze Sławna do Postomina na urozmaiconym topograficznie terenie. Od południa przepływa Wieprza i rozciągają się rozległe podmokłe łąki; na płn.-wschód od wsi leży niewielkie jezioro. W najbliższym otoczeniu brak zwartych kompleksów leśnych.

 

 

HISTORIA (pierwsza wzmianka 1186r.)

 

Wieś Sławsko powstała przypuszczalnie obok miejsca wybudowania dawnego zamku Alt Schlane, wznoszącego się na wzniesieniu na lewym brzegu Wieprzy. Zamek ów wymieniany po raz pierwszy w źródłach w 1186r. Jako siedziba potomka księcia racibora Warcisława.

W 1402r. Zamek został zniszczony przez mieszczan sławieńskich, zmieniono także nazwę osady. Pozostałości po murach, umocnieniach i fosach przetrwały do XIX w. Najstarsze rody chłopskie w Sławnie wywodziły się od XVI w. W 1780r. Sławsko wraz ze swoimi 38 domami było jedną z największych wsi w powiecie. Istniał wówczas także folwark liczący 637 mórg, rozparcelowany w czasie reform agrarnych Steina-Hardenberga w 1 pol. XIX w.

W Sławsku przeważały gospodarstwa pełno i średniorolne: 16 gospodarstw o pow. 20-56 ha; 19-o pow. 10-20 ha. Było także 49 gospodarstw o areale od 5 do 10 ha.

Po zakończeniu II wojny światowej na teren wsi przybyła ludność polska z różnych regionów kraju.

 

 

WIEŚ WSPÓŁCZESNA

 

Historycznie ukształtowany układ przestrzenny Sławska w wysokim stopniu analogiczny do historycznego z I.30XX w. Współcześnie Sławsko charakteryzuje się ulicowo-placowym układem ruralistycznym rozplanowanym na osi NE-SW z czytelnym, pierwotnym założeniem owalnicowym w formie kilkudzielnego wrzecionowatego nawsia. Historycznie ukształtowany, jeden z najstarszych w gminie owalnicowo-ulicowy układ ruralistyczny wsi obejmuje się strefą „B” ochrony konserwatorskiej.

Dominatą historyczno-wysokościową pozostaje XV-wieczny kościół zlokalizowany na znacznym wzniesieniu terenu, na północ od nawsia; objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej.

Na wschód od wsi, przy drodze do Wrześnicy znajduje się młyn na Wieprzy, nie istnieje cegielnia i tartak, zachowała się część zabudowy mieszkalnej dawnych pracowników.

 

ZABUDOWA

 

Zabudowa zagrodowa, dominująca pierwotnie w obrębie historycznego układu ruralistycznego; obecnie bardzo poważnie uszczuplona. Generalnie większość zabudowy powstała w okresie k. XVIII w.-2 połowa XIX w. Niejednokrotnie wyburzeniu uległy całe zagrody, często jedynym komponentem dawnego pozostała chałupa lub budynek gospodarczy.

Proces zanikania tradycyjnego ryglowego budownictwo wiejskiego jest niestety dość powszechny w całym regionie. Dodatkowo proces ten pogłębił kryzys w rolnictwie, brak następców w rodzinach chłopskich, a często także nietrafne decyzje z okresu powojennego-osadzania w jednej bauerskiej zagrodzie dwóch rodzin osadników.

 

Historyczne formy zabudowy:

-domy mieszkalne w zagrodach pełnorolnych; chałupy lokowane kalenicowo w głębi siedliska, wzniesione w okresie pocz.XIX w. W technice ryglowej; lokowane kalenicowo na froncie siedliska; lokowane szczytem, murowane i murowano-ryglowe.

-domy mieszkalne w zagrodach małorolnych i nierolniczych; budynki mieszkalne, wzniesione z cegły ceramicznej

-budynki inwentarskie w zagrodach pełnorolnych, pierwotnie czworobocznych, wzniesione w okresie pocz.k. XVIII w.-pocz.XXw., najstarsze z zachowanym wypełnieniem strychułowym; budynki bramne lokowane na froncie siedliska, niestety część z nich znacznie zdewaloryzowana; budynki inwentarskie wzniesione w okresie pocz. XIX w.-pocz. XX w., pierwotnie w technice ryglowej z wypełnieniem strychułowym, później ceglanym, także z wyżkami.

 

ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

 

• Kościół, cmentarz

  Kościół filialny p.w. św. Piotra i Pawła-zlokalizowany na znacznym wzniesieniu terenu na północ od pierwotnego nawsia. XV-wieczna, ceglana budowla z wieżą, objęta pełną ochroną konserwatorską, oraz strefą „A”.

  Cmentarz przykościelny-teren działki kościelnej, objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej

  Plebania-nowy obiekt posadowiony na wschód od kościoła

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła-podstawowa, historyczny budynek murowany, posadowiony na froncie siedliska, wzniesiony ok.4 ćw.XIX w. Nowe zabudowania szkolne w głębi działki szkolnej.

  Remiza-murowany budynek, wzniesiony w 1908r., posadowiony w północnej części nawsia.

  Sklep-zlokalizowany w północnej części wsi , murowany, pod dachem naczółkowym.

• Przemysł, technika

  Młyn-na Wieprzy, od 1975r. , całościowo zachowana zagroda młyńska na wschód od wsi. Budynek młyński ceglany, wzniesiony w 4 ćw.XIX w. Całość oobjęta strefą „B” ochrony konserwatorskiej.

  Cegielnia i tartak-nie zachowały się. Jedyny element stanowi budynek mieszkalny dawnych pracowników cegielni, murowany z wystawką, wzniesionyw 4 ćw.XIXw., wskazany do ochrony punktowej.

  Mleczarnia-obecnie w rękach prywatnych obiekt zaadaptowany do celów mieszkalnych, murowany z cegły ceramicznej, wzniesiony na przełomie XIX/XXw.

• Nasadzenia śródwiejskie

  Aleja klonowa-przy drodze NW

  Aleja kasztanowcowa-przy drodze wylotowej w kierunku północnym.

 

 

ZAGROŻENIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

 

• Sławsko należy-bez wątpienia- do najcenniejszych i najstarszych wsi nie tylko gminy Sławno, ale i całego regionu. Jest to klasyczny układ owalnicowy, w którym jednak kościół lokowany jest poza nawsiem, na naturalnym wzniesieniu terenu.

• Niestety na przestrzeni ostatnich 20 lat doszło do szczególnie nasilonej destrukcji tradycyjnej zabudowy ryglowej. Część zabodowy uległa daleko idącej dewaloryzacji, częściowo rozebrano niezwykle cenne XVIII-wieczne budynki bramne

• Bezzwzględnie konieczna jest ścisła współpraca powiatowego nadzoru budowlanego ze służbami konserwatorskimi w celu ochrony zabytkowej substancji tradycyjnego budownictwa wiejskiego w Sławsku.