Gwiazdowo

04.07.200609:15

Gwiazdowo    (niem. Quäsdow)

Liczba ludności – 347

Powierzchnia – 1393 ha

Lokalizaja

 

Gwiazdowo jest niewielką wsią sołecką położoną na południu gminy, oddaloną od Sławna o około 7.5 km. Miejscowość zamieszkuje 326 mieszkańców. Sąsiednie miejscowości to: Gwiazdówko, Brzeście, Żukowo i Kwasowo. Wieś zlokalizowana na urozmaiconym terenie polodowcowym, z kompleksem lasów i terenów podmokłych od wschodu. Tam tez przepływa ( w kierunku leżących na południu Janewickich Bagnach) niewielki ciek Rakówka.

 

Historia (pierwsza wzmianka w XIV w.)

 

Gwiazdowo jest wsią o metryce średniowiecznej, XIII/XIV – wiecznej. Wg historii rodu von Bonin Gwiazdowo, Gwiazdówko, Tychowo i Łętowo należały do nich od XIV wieku. Jeszcze w średniowieczu doszło do podziału na Wielkie i Małe Gwiazdowo. W XV wieku dobra przeszły w ręce rodu von Massow. W 1506 r. Pomorski kanclerz i wójt książęcy w zamian za połowę Wrzącej, Kczewa, Komorczyna, Dobrzęcina i Słonowic otrzymał wsie Tychowo i Gwiazdowo.

Od 1652 roku króto właścicielem dóbr był Hennig von Stucke. Pod koniec XVII wieku lenno kupił Adam von Podewils.W 1874 r. kompleks dóbr: Janiewice, Żuowo, Łętowo, Gwiazdowo i Gwiazdówko nabył książę Karl A. Hohensollern – Sigmaringen. W 1905 r. w Gwiazdowie miaszkało 199 osób.

W grudniu 1931 roku książęta Hohensollern – Sigmaringen (w wyniku kryzysu) sprzedali podupadające dobra (13500 ha z żywym i martwym inwentarzem ) za 1.5 mln marek berlińskiemu towarzystwu osadniczemu "Pommersche Siedlungsgesellschaft", które przeprowadziło największą na tym obszarze kację osadniczą. Liczba mieszkańców w 1939 roku wynosiła 450 osób.

Osadnikami byli w większości pracownicy dawngo majątku, pozostali przyjechali z różnych regionów Niemiec. Każdy z mieszkańców otrzymał około 10 ha pól, łąk i lasów.

Nowe siedliska zakładano z budynkiem mieszkalnym lokowanym szczytem do drogi. Prawdopodobnie w tym okresie powstał dziewczęcy obóz pracy, istniał do wojny.

W okresie międzywojennym dane statystyczne wymieniają: szkołę, gospodę i punkt pocztowy, kowala, kołodzieja. Na północ od wsi przebiegała linia kolejowa (Słupsk – Darłowo). Działał we wsi tartak, który spłonął w latach 30 XX wieku, funkcjonował wodociąg

 

 

 

Wieś współczesna

Układ przestrzenny

• Skupiony – wielodrożnica z zatartym zespołem folwarcznym i kolonią (przysiółkiem)

Współczesny układ przestrzenny Gwiazdowa w wysokim stopniu analogiczny do historycznego z lat 30 XX wieku. Jest to wielodrożnica z dominującym pierwotnym układem ulicowym rozplanowanym na osi E – NW, zatartym założeniem folwarcznym w zachodniej części ukladu .

Historycznie ukształtowana sieć drożna zachowona całościowo.

Zabudowa

• zagrodowa (kolonijna)

• zespół folwarczny

Zabudowa zagrodowa dotyczy głównie wybudowań kolonijnych powstałych w latach 30 XX wieku. Są one jednorodne również typologicznie i materiałowo. Trzybudynkowe zagrody w formie podkowy z otwarciem w stronę drogi; niejednokrotnie niekompletne oraz z nowymi nawarstwieniami kubaturowymi

Domy mieszkalne lokowane głównie szczytem do drogi, murowane, często zdewaloryzowane licznymi przebudowaniami.

Budynki gospodarcze wielofunkcyjne lokowane szczytem do drogi, murowane z odeskowanymi poddaszami

Stodoły szkietowe (odeskowane) lokowane kalenicowo w głębi siedliska

Zespół folwarczny – całkowicie zatarta pierwotna kompozycja przestrzenna. Większość zabudowy zastała przebudowana lub wyburzona. Zachował sie jeden obiekt mieszkalno – inwentarski, wzniesiony na początku XX wieku w technice ryglowej (wskazany do ochrony punktowej).

Zagrożenia krajobrazu kulturowego

• Gwiazdowo należy do najbardziej zdekomponowanych jednostek osadniczych na terenie Gminy Sławno. Zatarciu uległo założnie folwarczne – częściowo w wyniku parcelacji majątku już w latach 30 XX wieku, po części w wyniku wyburzeń i nowych nawarstwień kubaturowych po 1945 roku.

• Z krajobrazu wsi zniknęła także większość zabudowy zagrodowej. Brak obiektów gospodarczych o większej skali. Postępuje ich degradacja, lub adaptacja do nowych funkcji.

• Nowa zabudowa mieszkalna najczęściej nie uwzgędnia tradycyjnych wzorów budownictwa wiejskiego.