Boleszewo

24.05.200608:16

Boleszewo (niem. Rotzenhagen)

• Liczba mieszkańców - 455

• Powierzchnia - 1194 ha

 Lokalizacja

Boleszewo jest dużą wsią sołecką położoną na zachodnim krańcu gminy, oddaloną od Sławna o około 6 km. Sąsiednie miejscowości to: Słowino (gm. Darłowo), Stary Jarosław (gm. Darłowo). Ta najdłuższa w gminie wieś (około 9,5km) położona jest na równinnym, bezleśnym terenie. Na północ od wsi (przebieg równoleżnikowy) przepływa Moszczenica.

Historia

Pierwsza wzmianka o Boleszewie pojawia się w 1575r., kiedy książę Jan Fryderyk potwierdza Cesarzowi Paulowi, Joachimowi i Hansowi Natzmer ich posiadłość, powołując sie na dokument z 1512r. Potwierdzający von Natzmerom własność w Boleszewie. Na podstawie tych dokumentów można stwierdzić, że wieś miała metrykę średniowieczną:powstała w okresie kolonizacji niemieckiej około 1330r. Świadczy o tym pośrednio charakterystyczny układ przestrzenny w formie rozległej rzędówki. Być może w tym okresie powstał także kościół; zastąpiony około 1500r. budową ryglową (zachowano gotycką, ceglastą wierzę). Patronat nad kościołem sprawowali właściciele majątku. Od czasów reformacji do 1945r. ta protestancka świątynia podlegała parafii w Rzyszczewie, dlatego we wsi nie było gospodarstwa parafialnego.

W 1915r. ryglowy kościół zastąpiono ceglanym o podobnej bryle, zachowano historyczne wyposażenie z XIV, XV i XVI w. W latach 1926 – 27 wybudowano nową szkołę, wraz z placem sportowym, zabudowaniami gospodarczymi; do szkoły uczęszczało 70 dzieci. W 1939r. zgodnie ze spisem Boleszewo było miejscowością typowo rolniczą (bardzo dobre ziemie I,II,III klasy): 61 gospodarzy, 19 robotników rolnych, 3 robotników leśnych, 8 rzemieślników, 2 nauczycieli, funkcjonowała gospoda.

We wsi funkcjonował punkt pocztowy, sklep, przedstawicielstwo Raiffeisenbank, działały dwa młyny (kaszarnia na terenie dzisiejszych Łanów) i wiatrak, piekarnia. Boleszewo miało swój samorząd gminny. We wsi działały związki: sportowy, weteranów, pomocy w szkodach pożarowych.

  Historyczna forma wsi

• pierwotnie – wydłużona rzędówka

Średniowieczna metryka wsi, łanowy układ pól, warunki topograficzne i rozmieszczenie zagród po jednej stronie drogi potwierdzają pierwotny układ rzędowy.

• Koniec XIX w., lata 30 XX w. - wydłużona rzędówka z majątkami i kolonią

Zabudowa rozmieszczona po północnej stronie drogi, po tej stronie znajdowały się także pastwiska i łąki dochodzące do brzegu Moszczenicy. Po południowej stronie drogi rozciągały się pola uprawne z czytelną siecią dróg dojazdowych.

Niewątpliwie jednym z najważniejszych komponentów układu przestrzennego był kościół wraz z otaczającą go nekropolią, będący zarazem jego dominantą historyczną i wysokościową.

W 1878r. Boleszewo przecięła (z NW na NS) linia kolejowa Sławno – Darłowo.

HISTORYCZNE ELEMENTY FUNKCJONALNE WSI

• Kościół, cmentarze

  Kościół – zlokalizowany w środkowej części wsi, po północnej stronie drogi. Odnotowany na historycznym materiale kartograficznym.

  Cmentarz – na historycznej działce kościelnej, odnotowany na historycznych mapach.

• Zieleń komponowana

 Parki dworskie – przy niewielkiej skali folwarków trudno mówić o parkach, były to raczej ogrody (oznaczone na historycznych mapach).

• Przemysł, technika

  Wiatrak – wzniesiony w 1901r., zlokalizowanym po północnej stronie drogi

  Kaszarnia – zlokalizowana w jednym z gospodarstw Łanów.

  Stacja kolejowa – przecinająca wieś w części środkowej, na mapie z końca XIX w. zaznaczony jest jedynie przystanek w Boleszewie, w latach 30 XX w. jest to juz dworzec dwoma peronami.

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła – wzniesiona w latach 1926-27, po południowej stronie drogi (naprzeciwko kościoła).

  Poczta – brak dokładniejszych informacji.

  Gospoda – potwierdzona w materiałach pisanych, powstała w budynku starej szkoły.

  Sala wiejska – Dobudowana do gospody. Widoczna na mapie z lat 30 XX w.

  Plac sportowy – Na północ od przejazdu kolejowego.

 

Wieś współczesna – układ przestrzenny

 

• wydłużona rzędówka – z wybudowaniami kolonijnymi i częściowo zatartymi zespołami folwarcznymi

  Najważniejszym komponentem układu, pełniącym rolę dominaty historyczno – wysokościowej pozostaje XIV/XV – wieczny (przebudowany w 1915r) kościół zlokalizowany wraz z historyczną nekropolią w centralnej części wsi (na poł. – zach. od przejazdu kolejowego) wpisany do rejestru zbytków i wraz z cmentarzem objęty strefą "A" ochrony konserwatorskiej. Kościół oraz zlokalizowany po drugiej stronie drogi kompleks szkolny – stanowią rodzaj centrum układu ruralistycznego Boleszewa

Elementy funkcjonalne współczesnej wsi

• Kościół, cmentarz

  Kościół filialny p.w. Najświętszego Serca Jezusowego – zlokalizowany w centralnej części wsi. Jest to obiekt kilkufazowy. Pierwszy obiekt został wzniesiony przypuszczalnie na przełomie XIV/XV w. wraz z wieżą około 1500 r. Na jego miejscu posadowiono nową świątynię ryglową, która przetrwała do 1915 r. Wtedy to na obrysie wcześniejszego pobudowano nowy kościół. Obiekt wpisany do rejestru zabytków.

  Cmentarz przykościelny – teren splanowany (jeden nagrobek z 1908 r.) zachowane 3 pomnikowe dęby. Objęty wraz z kościołem strefą "A" ochrony konserwatorskiej.

• Przemysł, technika

  Stacja kolejowa – parterowy obiekt poza zainteresowaniem konserwatorskim

• Obiekty użyteczności publicznej

  Szkoła – wzniesiona w latach 1926 – 27. Obiekt wskazany do ochrony punktowej

  Sala wiejska – murowany obiekt z początku XX w., posadowiony na wschód od kościoła, wskazany do ochrony punktowej.

Zagrożenia krajobrazu kulturowego

• w obrębie dawnych zagród doszło do poważnych ubytków historycznej zabudowy – głównie gospodarczej

• zabudowa wiejska (w tym nierolnicza) podlega również procesowi dewoloryzacji w zakresie nowej kompozycji elewacji; powstają nowe obiekty kubaturowe, najczęściej nie nawiązujące do tradycyjnych wzorów zabudowy wiejskiej.